五臺(tái)山屬太行山系的北端，跨忻州市繁峙縣、代縣、原平市、定襄縣、五臺(tái)縣，周五百余里。中心地區(qū)臺(tái)懷鎮(zhèn)，距五臺(tái)縣城78公里、繁峙縣砂河鎮(zhèn)48公里、忻州市150公里、山西省會(huì)太原市240公里。由一系列大山和群峰組成。其中五座高峰，山勢雄偉，連綿環(huán)抱，方圓達(dá)250公里。

  五臺(tái)山最低處海拔僅624米，最高處海拔達(dá)3061.1米，為華北最高峰，有“華北屋脊”之稱。臺(tái)頂雄曠，層巒疊嶂，峰嶺交錯(cuò)，挺拔壯麗，大自然為其造就了許多獨(dú)特的景觀。五臺(tái)山氣候寒冷，又被稱作“清涼山”。

 五臺(tái)山奇峰靈崖隨處皆是，著名者達(dá)五十余處。其中寫字崖，用水灑濕以后，拿手帕仔細(xì)拭擦，崖面會(huì)顯示出類似篆隸體字跡，水干字隱。有人曾除去表皮石層，結(jié)果下層仍能擦出字來。層層有字，字字不同。據(jù)載曾發(fā)現(xiàn)過“天之三寶日月星，地之三寶水火風(fēng)，人之三寶精氣神”的聯(lián)句。平均海拔1100米以上，最高點(diǎn)北臺(tái)葉斗峰海拔3061.1米，被稱為“華北屋脊”。五臺(tái)山方圓約320公里，因五峰如五根擎天巨柱拔地而起、 巍然矗立，峰頂平坦如臺(tái)，故名五臺(tái)，五臺(tái)山群山環(huán)抱，中心起大突，可謂風(fēng)水上佳。

   五臺(tái)山由古老結(jié)晶巖構(gòu)成，北部切割深峻，五峰聳立，峰頂平坦如臺(tái)，故稱五臺(tái)︰東臺(tái)望海峰、西臺(tái)掛月峰、南臺(tái)錦繡峰、北臺(tái)葉斗峰、中臺(tái)翠巖峰。五峰之外稱臺(tái)外，五峰之內(nèi)稱臺(tái)內(nèi)，臺(tái)內(nèi)以臺(tái)懷鎮(zhèn)為中心。

五臺(tái)山實(shí)際上是指五臺(tái)縣的五座相互連接環(huán)繞、挺拔秀麗的山峰。它們分別是：東臺(tái)望海峰、西臺(tái)掛月峰、南臺(tái)錦繡峰、北臺(tái)葉斗峰和中臺(tái)翠巖峰。由于五山峰海拔均在3000米以上，因此除了一些虔誠的佛教徒能夠登臨五峰臺(tái)頂朝拜文殊菩薩外，很少有人能夠到達(dá)五臺(tái)。也是由于臺(tái)懷鎮(zhèn)寺院群分布在五座山峰之間，因此，人們通常就把到過臺(tái)懷鎮(zhèn)視為去過五臺(tái)山了。　  

      五臺(tái)山原先并不叫五臺(tái)山，而是叫紫府山，也稱作五峰山道場。